Giá thức ăn chăn nuôi leo thang khiến nhiều hộ nông dân lao đao, thua lỗ nặng nề, thậm chí phá sản, không dám tái đàn. Trái ngược với tình cảnh đó, nhiều doanh nghiệp trong ngành lại đang thu về lợi nhuận khổng lồ. Nghịch lý này phơi bày sự phụ thuộc quá lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu và việc các doanh nghiệp nước ngoài đang “vỗ béo” các trung gian trong ngành chăn nuôi Việt Nam. Hạt Giống Nông Nghiệp sẽ cùng bạn tìm hiểu vấn đề này.
Thị trường thức ăn chăn nuôi Việt Nam phụ thuộc lớn vào doanh nghiệp FDI
Nội Dung Bài Viết
Doanh Nghiệp FDI Thống Lĩnh Thị Phần Thức Ăn Chăn Nuôi
Theo Tổng cục Hải quan, 5 tháng đầu năm, Việt Nam nhập khẩu thức ăn chăn nuôi và nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi đạt 2,1 tỷ USD (tăng 47,4% so với cùng kỳ năm 2020). Lượng nhập khẩu nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi liên tục tăng. Cụ thể, nhập khẩu đậu tương đạt 998 nghìn tấn, trị giá 553 triệu USD (tăng 21%); ngô đạt 4,4 triệu tấn, trị giá 1,2 tỷ USD (tăng 71%).
Thị trường thức ăn chăn nuôi Việt Nam được xem là “mảnh đất màu mỡ” ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, miếng bánh lợi nhuận này lại chủ yếu nằm trong tay các doanh nghiệp FDI. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết, trong số 265 nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi hiện nay, có 85 nhà máy thuộc doanh nghiệp FDI, chiếm đến 65% thị phần. Trong khi đó, 180 nhà máy của doanh nghiệp nội địa chỉ chiếm 35% thị phần. Cụ thể, Công ty CP Việt Nam chiếm hơn 20% thị phần, Cargill Việt Nam chiếm khoảng 9%, các doanh nghiệp như CJ (Hàn Quốc), De Heus, Japfa (Hà Lan), Haid (Singapore), Emivest (Malaysia), Greenfeed… cũng nắm giữ thị phần đáng kể.
Ông Nguyễn Kim Đoán, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đồng Nai, cho biết tại Đồng Nai – “thủ phủ” chăn nuôi của Việt Nam, các doanh nghiệp FDI đang kiểm soát phần lớn thị trường thức ăn chăn nuôi. Trong số khoảng 40 doanh nghiệp lớn sản xuất thức ăn chăn nuôi tại Đồng Nai, hơn một nửa là doanh nghiệp FDI, cung cấp gần 90% lượng thức ăn chăn nuôi cho bà con nông dân. Điều đáng nói là trong khi các doanh nghiệp FDI ngày càng phát triển mạnh mẽ cả về quy mô lẫn thị phần thì các doanh nghiệp nội địa lại dần bị lép vế, ước tính giảm 2-3% thị phần mỗi năm.
So với các nước trong khu vực, giá thức ăn chăn nuôi ở Việt Nam vẫn ở mức cao hơn (riêng thức ăn thủy sản cao hơn 1-2 USD/kg). Ông Đoán nhấn mạnh: “Thức ăn chăn nuôi chiếm khoảng 70-75% chi phí đầu vào. Với giá thức ăn chăn nuôi tăng cao trong khi giá bán sản phẩm lại giảm, người nông dân gần như không có lãi, thậm chí còn thua lỗ”. Tại “Hạt Giống Nông Nghiệp”, chúng tôi luôn cập nhật những thông tin mới nhất về thị trường phân bón và thức ăn chăn nuôi để hỗ trợ bà con nông dân.
Nguy Cơ Doanh Nghiệp Thức Ăn Chăn Nuôi Thống Lĩnh Và Thao Túng Giá Cả
Theo ông Phạm Công Thiếu, Viện trưởng Viện Chăn nuôi, nguyên nhân chính khiến giá thức ăn chăn nuôi tăng mạnh trong thời gian qua là do biến động của thị trường thế giới. Tình trạng khan hiếm container, chi phí vận chuyển tăng cao, cùng với việc Trung Quốc tăng cường nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi đã ảnh hưởng đến nguồn cung và tác động đến giá cả toàn cầu.
Hiện nay, khoảng 80% nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi của Việt Nam (tương đương 20 triệu tấn) phải nhập khẩu. Điều này khiến ngành chăn nuôi vốn đã bấp bênh nay càng đối mặt với nhiều rủi ro hơn trước biến động của thị trường quốc tế.
Việc các doanh nghiệp FDI chiếm ưu thế trong sản xuất thức ăn chăn nuôi khiến việc kiểm soát và điều chỉnh giá gặp nhiều khó khăn. Thậm chí, nguy cơ các doanh nghiệp này thao túng giá là hoàn toàn có thể xảy ra. Một số doanh nghiệp cạnh tranh không lành mạnh bằng cách sử dụng hệ thống đại lý độc quyền và chiết khấu cao.
“Điều này tạo điều kiện cho các doanh nghiệp FDI dễ dàng tăng giá thức ăn chăn nuôi. Thậm chí còn xuất hiện tình trạng các công ty nhỏ liên kết với các công ty lớn để định giá thức ăn chăn nuôi. Hậu quả là người nông dân phải gánh chịu thiệt hại, còn lợi nhuận thì rơi vào túi các doanh nghiệp FDI”, ông Thiếu nhận định.
Ông Thiếu cho rằng, đối với lĩnh vực thức ăn chăn nuôi, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có khả năng tự chủ sản xuất, bởi công nghệ không quá phức tạp. Vấn đề cốt lõi nằm ở “doanh nghiệp nào mạnh, doanh nghiệp đó thắng”. Do đó, cần có cơ chế hỗ trợ các doanh nghiệp nội địa có tiềm lực tham gia vào thị trường này.
Theo ghi nhận, các doanh nghiệp FDI hoạt động tại Việt Nam liên tục thu về lợi nhuận “khủng”. Năm 2020, Công ty CP Việt Nam đạt doanh thu khoảng 3,5 tỷ USD, lợi nhuận đạt khoảng 1 tỷ USD. Riêng mảng thức ăn chăn nuôi đạt doanh thu gần 900 triệu USD (khoảng 21 nghìn tỷ đồng). Công ty CJ (Hàn Quốc) cũng đạt lợi nhuận hơn 5.100 tỷ đồng.
Giải Pháp Nào Cho Ngành Chăn Nuôi?
Nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi
Ông Dương Tất Thắng, quyền Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), cho biết việc nguồn cung nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi của Việt Nam phụ thuộc vào thị trường nước ngoài là điều khó tránh khỏi. Bởi lẽ, hầu hết các nguyên liệu như ngô, đậu tương… đều không phải là cây trồng thế mạnh của Việt Nam, mà chủ yếu được nhập khẩu từ các nước như Mỹ, Argentina, Brazil, châu Âu, Nga… Đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nặng nề đến các khu vực này, khiến hoạt động giao thương và hệ thống logistics gần như bị tê liệt.
Giá các loại nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi từ cuối năm ngoái đến nay đã tăng 7 lần, với mức tăng khoảng 20-30% và chưa có dấu hiệu giảm trong quý 2/2021. Dự kiến, giá sẽ giảm dần và ổn định từ tháng 7/2021. Bộ NN&PTNT đã làm việc với các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi lớn để tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn. Bộ đang đề xuất Bộ Tài chính giảm thuế nhập khẩu một số nguyên liệu như ngô, đậu tương, lúa mì… đồng thời đề nghị các doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn nguyên liệu trong nước, giảm chi phí sản xuất để giảm giá thành thức ăn chăn nuôi. “Hạt Giống Nông Nghiệp” khuyến khích bà con nông dân tìm hiểu và áp dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến, lựa chọn giống cây trồng phù hợp, sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hiệu quả để tăng năng suất và giảm chi phí sản xuất.
Kết Luận
Sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu đang đặt ngành chăn nuôi Việt Nam trước nhiều thách thức. Việc giá cả thức ăn chăn nuôi tăng cao trong khi lợi nhuận lại thuộc về các doanh nghiệp FDI khiến người nông dân gặp nhiều khó khăn. Cần có những chính sách hỗ trợ kịp thời và hiệu quả để giúp bà con nông dân vượt qua giai đoạn khó khăn này, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành chăn nuôi trong nước. Hãy liên hệ với “Hạt Giống Nông Nghiệp” để được tư vấn về các giải pháp và sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao, giúp bạn tối ưu hóa năng suất cây trồng và nâng cao hiệu quả kinh tế.