Mắc ca (hay mác ca, tên khoa học Macadamia) là loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, thuộc họ Protaceae. Nhân quả mắc ca giàu dinh dưỡng, chứa hàm lượng dầu lên đến 78%, trong đó hơn 87% là axit béo không bão hòa, cùng 9,2% protein và 20 loại axit amin thiết yếu. Vùng Tây Nguyên, Tây Bắc và một số khu vực có điều kiện tương đồng được xem là vùng đất tiềm năng để phát triển loại cây “vàng” này. Bài viết này sẽ hướng dẫn bà con cách chọn giống và kỹ thuật trồng cây mắc ca hiệu quả, đạt năng suất cao.
Mắc ca là loại cây có giá trị kinh tế cao, có thể làm giàu từ cây mắc ca
Nội Dung Bài Viết
Đặc Điểm Cây Mắc Ca
Mắc ca là cây gỗ lớn, có thể cao tới 18m, tán rộng 15m. Có hai loại mắc ca chính là vỏ hạt nhám (Macadamia tetraphylla) và vỏ hạt nhẵn (Macadamia integrifolia). Lá mắc ca có thể nguyên hoặc có răng cưa. Hoa mắc ca nở rộ từ tháng 12 đến tháng 2 (đôi khi kéo dài đến tháng 4) năm sau, mọc từ nách lá cành 1-2 tuổi, tạo thành chùm dài 15-25cm. Mỗi chùm hoa chỉ đậu 5-14 quả. Hoa có màu trắng hoặc hồng. Quả mắc ca hình trái đào hoặc tròn, khi chín vỏ chuyển từ xanh sang nâu và tự nứt. Vỏ hạt cứng màu nâu, nhân hạt màu trắng sữa.
Mắc ca chịu lạnh tương đối, nhiệt độ lý tưởng từ 13°C đến 32°C. Giai đoạn ra hoa, cây cần nhiệt độ ban đêm 17-20°C để phân hóa mầm hoa. Lượng mưa thích hợp là 1.500-2.500mm. Cây không chịu úng, thời gian ngập úng tối đa 10 ngày. Đất trồng lý tưởng là đất tơi xốp, thoát nước tốt, tầng canh tác sâu 1m, độ pH 5-6. Vùng trồng nên có độ dốc dưới 15 độ và ít gió bão. Nếu cần, nên trồng xen cây chắn gió hoặc trồng 1-3 hàng cây chắn gió xung quanh. Mắc ca ưa sáng, không nên trồng dưới tán cây khác.
Mắc ca sinh trưởng tốt nhất trong điều kiện:
| Yếu Tố | Biên Độ Thích Hợp |
|---|---|
| Nhiệt độ tối ưu | 13°C – 32°C |
| Nhiệt độ ra hoa | 17°C – 20°C |
| Lượng mưa | 1.500mm – 2.500mm |
| Loại đất | Đất thịt nhẹ đến trung bình |
| Kết cấu đất | Tơi xốp, thoát nước tốt, tầng canh tác sâu 1m |
| Độ dốc | Dưới 15 độ |
| Độ pH | 5 – 6 |
Để đạt năng suất cao, ngoài việc chọn vùng trồng phù hợp, bà con cần chú trọng kỹ thuật tỉa cành, bón phân, tưới nước. Ba yếu tố then chốt để trồng mắc ca thành công bao gồm: trồng đúng vùng khí hậu, đúng giống ghép chuẩn được công nhận, và đúng quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch.
“3 đúng” cho cây mắc ca năng suất cao: đúng vùng khí hậu, đúng giống ghép chuẩn, đúng quy trình kỹ thuật.
Chọn Giống, Mật Độ Và Thời Vụ Trồng Mắc Ca
Hiện nay, Việt Nam đã khảo nghiệm và chọn lọc 23 giống mắc ca tốt từ Úc (13 giống), Trung Quốc (5 giống) và Thái Lan (5 giống). Một số giống phù hợp với Tây Nguyên như dòng 849, 246, OC và 816.
Một số giống mắc ca phổ biến:
| Tên giống | Đặc điểm |
|---|---|
| OC, 344, 333, 741, 660, 695 | Chịu gió tốt |
| 800, 246, 508, H2, 294 | Chịu gió kém |
Giống mắc ca có triển vọng:
| Tên giống | Đặc điểm |
|---|---|
| H2 | Năng suất sau 10 năm khoảng 18kg/cây/năm. Thử nghiệm tại Buôn Ma Thuột: sau 7 năm, năng suất 8-10kg/cây/năm, tỷ lệ nhân cấp 1: 85-90% |
| OC (Own choice) | Cây lùn, chịu gió tốt, kháng bệnh tốt, trồng xen canh được. Năng suất sau 10 năm khoảng 26kg/cây/năm. Thử nghiệm tại Buôn Ma Thuột: sau 7 năm, năng suất 8-12kg/cây/năm, tỷ lệ nhân cấp 1: 95-100% |
Chọn giống phù hợp với nghiên cứu của Bộ Nông Nghiệp & PTNT để cây có năng suất cao, ổn định
Để đạt năng suất cao và ổn định, bà con nên chọn cây ghép, không trồng cây thực sinh. Cây giống cao 60cm – 1m, chồi ghép liền sẹo, cao 25-30cm. Thời điểm trồng lý tưởng là đầu mùa mưa (tháng 6-7).
Mật độ trồng:
- Đất bằng: Hàng cây theo hướng Bắc-Nam, mật độ 200-300 cây/ha (ví dụ: 278 cây/ha, khoảng cách 9m x 4m).
- Đồi dốc: Hàng cây theo đường đồng mức, khoảng cách hàng 9-10m, mật độ 200-222 cây/ha (ví dụ: 222 cây/ha, khoảng cách 9m x 5m; hoặc 200 cây/ha, khoảng cách 10m x 5m).
- Căn cứ hình thái tán: Giống tán rộng (OC, A38, A14…) trồng mật độ 4,5m x 9m. Giống tán thẳng trồng mật độ dày hơn.
Thời vụ trồng:
| Phương thức trồng | Thời vụ trồng (tháng) |
|---|---|
| Trồng thuần | Tây Bắc: 4-5, 7-8; Tây Nguyên: 6-8; Miền Trung: 2-3 |
| Trồng xen canh | Tây Bắc: 4-5, 7-8; Tây Nguyên: 6-8 |
Đào Hố, Bón Lót Trước Khi Trồng Mắc Ca
Sau khi quy hoạch, phát dọn, làm cỏ, xới đất (đất dốc cần tạo bậc thang), đào hố kích thước 80cm x 80cm, phơi nắng 2-3 tuần để diệt khuẩn. Khoảng 1 tháng trước khi trồng, trộn đất mặt với 15kg phân chuồng hoại mục và 300g vôi bột, lấp lại hố 15-20 ngày.
Kỹ Thuật Trồng Cây Mắc Ca
Nên trồng phối hợp các dòng mắc ca khác nhau, ví dụ cứ 3 dòng khác nhau trồng liên tiếp rồi lặp lại. Cây giống mới mua về cần để nơi râm mát, tưới nước giữ ẩm cho bộ rễ ổn định rồi mới trồng. Khi trồng, vận chuyển nhẹ nhàng, tránh vỡ bầu. Cắt bỏ rễ quá dài, đặt cây vào hố đã chuẩn bị, lấp đất, nén chặt, tạo hình mâm xôi quanh gốc. Rắc thuốc Basudin phòng trừ mối. Cùng 3 cọc cắm quanh gốc, buộc cố định cây con để tránh gió làm đổ. Vì mắc ca chịu gió kém nên trồng 2-3 hàng cây chắn gió xung quanh.
Để trồng cây Mắc ca đạt năng suất hiệu quả cao cần phải trồng phối hợp các dòng khác nhau, cây giống cần để nơi râm mát, tưới nước giữ ẩm.
Kỹ Thuật Chăm Sóc Cây Mắc Ca
Sau khi trồng, phủ gốc bằng rơm rạ, cỏ khô dày 4-5cm, bán kính 1m để giữ ẩm, hạn chế cỏ dại. Tưới nước đều đặn trong 20 ngày đầu để cây bén rễ. Kiểm tra, trồng dặm và chỉnh sửa cây nghiêng đổ sau 20-30 ngày. Làm cỏ, xới đất quanh gốc (đường kính 80cm – 1m) sau 30-40 ngày, lặp lại sau 40-50 ngày và hàng năm trước khi bón phân.
FAQ về trồng cây mắc ca
1. Nên trồng giống mắc ca nào ở Tây Nguyên?
Một số giống mắc ca phù hợp với điều kiện khí hậu Tây Nguyên bao gồm dòng 849, 246, OC và 816. Giống OC được đánh giá cao về khả năng chịu gió và kháng bệnh.
2. Mật độ trồng mắc ca trên đất dốc là bao nhiêu?
Trên đất dốc, nên trồng mắc ca với mật độ 200-222 cây/ha, hàng cây theo đường đồng mức, khoảng cách hàng 9-10m.
3. Tại sao nên trồng cây ghép thay vì cây thực sinh?
Mắc ca là cây thụ phấn chéo, trồng từ hạt (thực sinh) dễ bị phân ly, khó kiểm soát chất lượng. Cây ghép đảm bảo giữ nguyên đặc tính của giống đã chọn lọc, cho năng suất và chất lượng ổn định.
4. Làm thế nào để phòng trừ mối cho cây mắc ca mới trồng?
Rắc thuốc Basudin vào hố và xung quanh gốc cây trước và sau khi trồng để phòng trừ mối hại.
5. Cần làm gì để chăm sóc cây mắc ca sau khi trồng?
Sau khi trồng, cần phủ gốc bằng rơm rạ, tưới nước giữ ẩm, kiểm tra trồng dặm, làm cỏ xới đất định kỳ.
Kết luận
Trồng mắc ca là một hướng đi tiềm năng cho bà con nông dân. Bằng việc nắm vững kỹ thuật chọn giống, trồng và chăm sóc, kết hợp với việc lựa chọn đúng vùng đất và khí hậu, bà con có thể thu hoạch năng suất cao và ổn định, góp phần nâng cao thu nhập và phát triển kinh tế địa phương. Hy vọng bài viết này đã cung cấp những thông tin hữu ích cho bà con trong hành trình trồng và chăm sóc cây mắc ca.